Werkbank Academische vaardigheden

Titelbeschrijving in literatuurlijsten (bibliografieën): introductie

Bij het rapporteren over opdrachten die je voor een college gemaakt hebt, en bij het schrijven van werkstukken, scripties of wetenschappelijke publicaties moet je je heel precies houden aan de regels voor de titelbeschrijving. Daarmee bedoelen we de regels die er zijn voor het beschrijven van al het materiaal dat je gebruikt hebt bij het opstellen van je eigen betoog. Daarbij kan het gaan om geschreven materiaal en om niet-geschreven materiaal. Zo zul je voor het maken van je eigen werkstuk gebruik gemaakt hebben van wat er al in bepaalde boeken en publicaties in tijdschriften te vinden was, en (afhankelijk van je studie) van gegevens in dag- en weekbladen, museum- en tentoonstellingscatalogi, archieven, poëziebundels, romans, films, televisiedocumentaires of op het internet.

Waarom moet dat materiaal zo precies beschreven worden? Omdat het materiaal op die manier zonder misverstand geïdentificeerd kan worden; iedereen kan precies vaststellen van welke publicatie een auteur gebruik heeft gemaakt, en daarmee kan iedereen deze publicatie ook altijd vinden en in een bibliotheek of museum e.d. opvragen. Jijzelf kunt zoiets nodig vinden, in het kader van een onderzoek voor een college, maar ook je studie- en vakgenoten: die willen op hun beurt misschien bijvoorbeeld graag nagaan of de conclusies die jij naar aanleiding van het materiaal getrokken hebt wel gewettigd zijn. Ook kan het zijn dat ze verder willen gaan met de bevindingen die jij gepresenteerd hebt, en daarom jouw bronnen nog eens uitgebreider willen bestuderen.

De regels voor de titelbeschrijving spelen een rol in bibliotheken, binnen wetenschappelijke teksten (waar al of niet met noten verwezen kan worden naar publicaties) en aan het eind van wetenschappelijke teksten, in de lijst van geraadpleegde literatuur. Over de regels die gelden als je in je eigen tekst, eventueel met behulp van noten, naar geraadpleegde publicaties verwijst hebben we het in het onderdeel Schriftelijk Presenteren van de cursus Academische Vaardigheden. Als we het hier hebben over de regels van de titelbeschrijving bespreken we alleen de regels die je moet hanteren bij een alfabetisch geordende lijst van geraadpleegde literatuur aan het eind van je tekst.

Zo'n lijst hoeft lang niet altijd een lange aaneengesloten lijst te zijn: de lijst kan uiteenvallen in verschillende rubrieken. Een grote rol speelt hierbij het onderscheid tussen primaire en secundaire publicaties. Bij primaire publicaties gaat het om directe bronnen: in een letterkundige context zijn primaire publicaties uitgaven van een (literaire) auteur, dus romans of poëziebundels. Wetenschappelijke publicaties over deze werken zijn dan secundaire publicaties. In een historische context kan een uitgave van brieven van een historisch figuur een primaire publicatie zijn, evenals de handelingen van de Tweede Kamer. Een boek waarin deze publicaties gebruikt worden als bewijsmateriaal voor een bepaalde stelling is dan weer secundaire literatuur. Op dezelfde manier kunnen de films van Fons Rademakers de primaire publicaties vormen bij een proefschrift (secundaire publicatie) over de rol van het Hollandse landschap in het werk van Rademakers.

Primaire publicaties staan meestal apart van secundaire publicaties. Daarnaast kan de lijst van geraadpleegde publicaties nog meer rubrieken bevatten. Zo kennen publicaties in en rond het kunsthistorisch vakgebied wel rubrieken als Lijst van CD-Roms, Lijst van museumcatalogi of Lijst van televisieprogramma's. In een groeiend aantal lijsten van geraadpleegde werken is ook een Lijst van Internetadressen als aparte rubriek te vinden. Taalkundigen en lexicologen zullen weer vaak een aparte rubriek maken van de woordenboeken die ze geraadpleegd hebben. Bij dit soort rubrieken geldt overigens wel als vuistregel dat ze pas ingericht worden als er grotere aantallen publicaties uit dezelfde categorie opgenomen moeten worden. Is dat niet het geval, dan worden ze opgenomen binnen de rubrieken van primaire of secundaire publicaties.

Overige pagina's in deze rubriek: Basisregels   Vakspecifieke regels   Digital Object Identifiers