E-books en luisterboeken

Twee bijzondere vormen van gedigitaliseerde literatuur zijn e-books en luisterboeken (audiobooks).

E-books

Het begrip 'ebook' is enigszins verwarrend: soms wordt er niet meer mee bedoeld dan een gedigitaliseerd boek (een vorm van een e-tekst dus). De term wordt echter steeds vaker gebruikt voor een gedigitaliseerd boek dat speciaal is geprepareerd en vormgegeven om op een beeldscherm te worden gelezen. In dat geval gaat het meestal om een digitale versie van een boek met diverse extra’s, zoals een heldere vormgeving en opmaak, meerdere navigatiemogelijkheden, doorzoekbaarheid van de tekst, mogelijkheden om (delen van) het e-book af te drukken en om digitaal aantekeningen maken. Ebook zijn zowel commercieel verkrijgbaar (zie b.v. eBook.nl) als als freeware (zie b.v. eBooks@Adelaide).

Er is inmiddels veel speciale hardware ontwikkeld voor het lezen van e-books. Bekende voorbeelden zijn de e-book readers Kobo en Sony en de Kindle van Amazon.com. E-books worden uitgebracht in verschillende bestandsformaten. Hoewel het formaat PDF veel wordt gebruikt (vooral voor niet-commerciële uitgaven), worden er ook veel speciale formaten gebruikt, die ander gebruik dan via een e-reader van één bepaalde fabrikant vaak lastig of onmogelijk maken. Een toenemend aantal fabrikanten van e-readers, ebook distributeurs en softwareleveranciers ondersteunt tegenwoordig echter het open formaat ePub. Dit is een zgn. reflowable formaat. hetgeen betekent dat de tekst zich aanpast aan het scherm. Bij een klein scherm worden de zinnen automatisch korter gemaakt. Bij formaten zoals pdf is dat niet het geval. Een open standaard is belangrijk, om uitwisselbaarheid van e-books nu en in de toekomst te kunnen garanderen. In Nederland bieden onder andere Bol.com, Libris, ebook.nl en selexyz e-books aan in het ePub formaat. Amazon maakt gebruik van zijn eigen Kindle-firmaat (AZW, KF8).

E-books in specifieke bestandsformaten zoals ePub en AZW moeten eerst worden geconverteerd naat txt-formaat voordat je de betreffende teksten kunt doorzoeken met behulp van programmatuur voor tekstanalyse. Het programma Calibre biedt hiervoor de nodige functionaliteit. Overigens voorzien veel uitgeverijen hun e-books van DRM (Digital Right Management), in een poging om piraterij te voorkomen. Deze strenge beveiliging zorgt ervoor dat je niet zomaar kopieën kunt maken, omdat er een persoonlijk gebruikersaccount aan de bestanden is gekoppeld. Calibre is (zonder illegale plugin) ongeschikt om DRM-beveiligde e-books te openen.

Meer informatie:
E-book, lemma in de Engelstalige Wikipedia. http://en.wikipedia.org/wiki/E-book (geraadpleegd op 25-08-2008).
Startkabel: ebook (portalpagina).

Luisterboeken

Vroeger werden luisterboeken in principe geproduceerd voor visueel gehandicapten. Sinds luisterboeken voornamelijk digitaal worden geproduceerd (vaak als mp3-bestand), is het gebruik steeds algemener geworden. Luisterboeken hebben weinig meerwaarde in een academische context boven gedrukte boeken, behalve wellicht als de tekst(en) worden voorgelezen door de auteur zelf. Een voorbeeld hiervan is De Avonden, voorgelezen door Gerard Reve zelf.
Luisteren: Reve leest De Avonden (NRC).

Het aanbod van luisterboeken omvat zowel commerciële als gratis uitgaven. Er is daarnaast een verschil tussen luisterboeken die worden voorgelezen door mensen worden voorgelezen en boeken die worden voorgelezen door de computer, door middel van automatische spraakproductie. Het verschil is goed te horen op de website Free Classic Audio Books.

Meer informatie:
Lekker luisterlezen (VPRO-Gids; geraadpleegd op 22-02-2016).
Een Luisterend Oor: De Week van het Luisterboek (Erik Meijers, 8WEEKLY, 1 november 2005; geraadpleegd op 25-08-2016).
Audiobook, lemma in de Engelstalige Wikipedia (geraadpleegd op 25-08-2008).

Overige pagina's in deze rubriek: Digitaal facsimile   E-tekst   E-tekst PLUS   Kritische editie