Inventariserend bronnenonderzoek

N.B. Bronnenonderzoek is een term die uiteraard kan worden gebruikt voor veel soorten onderzoek waarbij bronnen centraal staan. Hier behandelen we het inventariserende bronnenonderzoek.

In veel onderzoek binnen de geestestenschappen speelt de inventarisatie van bronnen een belangrijke rol. Daarbij staat een gestructureerde beschrijving van de betreffende bronnen centraal, zowel op basis van inhoud als van relevante metadata. Bij een inventarisatie van recensies wil je bijvoorbeeld opslaan welke publicatie is gerecenseerd, door wie dat is gebeurd, in welke krant of tijdschrift de recensie is gepubliceerd en op welke datum. Bij de inventarisatie van briefwisselingen gaat het om de namen van de afzender en de geadresseerde, eventuele andere persoonsgegevens, de datum waarop de brief is verzonden en het onderwerp. Bij catalogi en veilinglijsten gaat het om de publicatiegegevens van de geveilde publicaties. Naast dergelijke beschrijvende gegevens, wil men vaak ook samenvattingen, interpretaties, classificaties en/of andere analyses toevoegen.

Omdat het bij dergelijke inventarisaties meestal gaat om gegevens met een vastomlijnde structuur, wordt voor de opslag en verwerking ervan meestal gebruik gemaakt van een database. Dit maakt het mogelijk om de gegevens op een systematische wijze op te slaan en later weer terug te zoeken. Dergelijke databases kunnen worden gebruikt als instrument voor diverse vormen van onderzoek met betrekking tot de opgeslagen gegevens.

Daarnaast kunnen ze eventueel ook worden gebruikt voor een directe ontsluiting van de betreffende bronnen, als deze digitaal beschikbaar zijn en zijn gekoppeld aan de beschrijvende gegevens in de database. Een mooi voorbeeld van online onderzoeksinstrumenten waarbij dit is gerealiseerd, bieden de websites Kloosterlijst (een beknopt overzicht van de Nederlandse kloosters in de Middeleeuwen) en Correspondentie van Willem van Oranje. Een vergelijkbaar project heeft betrekking op de briefwisseling van Vincent van Gogh: Vincent van Gogh: The Letters.