Kwalitatieve analyse
Beknopte beschrijving
Als er sprake is van een beperkte hoeveelheid complexe data (zoals één of meer literaire of filosofische teksten, transcripties van interviews, verslagen, e.d.), het onderzoeksonderwerp zich richt op bepaalde relaties tussen verschijnselen en de werkwijze interpretatief is, waarbij dataverzameling en -analyse elkaar typisch cyclisch-interactief afwisselen, wordt meestal kwalitatieve data-analyse toegepast. Een kwalitatieve analyse kent vaak twee benaderingen: (i) het beschrijven van de data en (ii) het identificeren van thema's in de data. Het beschrijven behelst het toevoegen van commentaar, analyses en interpretaties aan de data. Het identificeren van thema's behelst het coderen van de data. Hierbij worden woorden en/of passages in de tekst (of relevante gedeelten van beeld of geluidsbestanden) geïdentificeerd en voorzien van een label dat een bepaald concept of thema aanduidt.
Taken / activiteiten
| Data verzamelen |
Data voor kwalitatieve analyse kunnen op verschillende manieren worden verzameld. Vaak wordt hiervoor het instrument interview
gebruikt. Het kan echter ook gaan om bestaande tekstuele data (zoals
journalistieke teksten, recensies, lees-autobiografieën, e.d.) of observaties (bijvoorbeeld in de vorm van
notities of opgenomen beeld- of geluidmateriaal. |
Data coderen
|
Codering is een belangrijk hulpmiddel voor
de onderzoeker om greep te krijgen op het materiaal. Met behulp van
deze codes wordt beschreven welke inhoudelijke elementen belangrijk
zijn voor het onderzoek; het kan daarbij gaan om een min of meer
objectieve beschrijving van het materiaal, maar ook om interpretaties
van de onderzoeker. Daartoe worden de tekst gesegmenteerd
in gedeelten die op enigerlei wijze
relevant zijn voor het onderzoek. Deze
segmentatie kan op verschillende niveau's gebeuren: alinea's, zinnen,
woordgroepen, woorden, etc. De
gemarkeerde segmenten kunnen worden benoemd en geclassificeerd met
behulp van door de onderzoeker vastgestelde labels en codes. Dit
proces wordt ook wel annotatie genoemd. Het grote voordeel van het
gebruik van gespecialiseerde programmatuur voor dergelijke
werkzaamheden is dat de consistentie van de gebruikte codering op elk
gewenst moment kan worden gecontroleerd en indien nodig tussentijds kan
worden aangepast. Hoewel de codes meestal handmatig zullen worden
ingevoerd, bieden sommige programma's hulpmiddelen waarmee codes
automatisch kunnen worden toegekend aan de tekst.
|
Data exploreren
|
Voorafgaand aan de analysefase kunnen diverse
selecties worden gemaakt van gedeelten van het kwalitatieve materiaal,
bijvoorbeeld van alle segmenten die over een speciaal onderwerp gaan.
Hierbij kan worden geselecteerd op de
codes die aan de segmenten zijn toegekend, waarbij de resultaten
overzichtelijk kunnen worden geordend. Segmenten kunnen worden
geselecteerd op meerdere codes
tegelijk, door deze te combineren met de logische operatoren
'or',
'and' en 'not'. Overigens zijn de selectiemogelijkheden meestal niet
beperkt tot de gecodeerde
tekst, maar kunnen ook concordanties worden
opgevraagd van woorden die voorkomen in de
tekst(en) en kan worden gezocht op documentkenmerken. |
Data analyseren
|
De toegevoegde codes kunnen meestal op meerdere manieren aan een
analyse worden onderworpen, afhankelijk van de gebruikte programmatuur.
Zo kan bijvoorbeeld met het programma Kwalitan een overzicht van
alle codes worden opgevraagd, waarmee inzicht kan worden
verkregen in welke codes zijn gebruikt en hoe
vaak die codes voorkomen. Daarnaast kunnen codes die naar eenzelfde
achterliggend concept verwijzen worden ondergebracht in
categorieën en kunnen eventuele hiërarchische relaties tussen
de codes
worden weergegeven in een boomstructuur, dat wil zeggen dat ze op een
'ouder-kind-manier' worden
geordend in meerdere niveaus. Sommige programma's bieden ook
mogelijkheden voor eenvoudige statistische analyses van gebruikte codes
en combinaties van codes. |
Hulpmiddelen
Voor de ondersteuning van kwalitatieve data-analyse zijn diverse computerprogramma's ontwikkeld. Men spreekt in dat verband
vaak van
Computer Assisted Qualitative Data AnalysiS (CAQDAS). In onze faculteit wordt gebruik gemaakt van het programma
Atlas.ti, dat ook kan omgaan met digitale geluid- en videobestanden, die bijvoorbeeld bij de analyse van interviews kunnen worden gekoppeld aan de transcripten.
Andere veel gebruikte programma's (die niet beschikbaar zijn in onze faculteit, maar waarvan wel demoversies beschikbaar zijn die voor kortdurend onderzoek goed bruikbaar zijn en waarvoor studentenkortingen gelden), zijn
Kwalitan en
Maxqda.
Hoewel dergelijke programma's op punten verschillen, hebben ze allemaal gemeen dat ze kunnen worden ingezet voor het coderen (classificeren) van het onderzoeksmateriaal en bij het terugzoeken (retrieval) en het analyseren van het gecodeerde materiaal.
Meer informatie
Online
QDA
Website met uitgebreide informatie over kwalitatieve data-analyse. Deze
website biedt ook een uitgebreide introductie over
Computer Assisted
Qualitative Data Analysis.
Lewins, Ann & Christina Silver (2007). Using software in qualitative
research: A step-by-step guide. Los Angeles, CA (etc.): Sage. Info. [Beschikbaar bij de UB VU]
In dit boek wordt een overzicht gegeven van de taken en processen
die deel uitmaken van kwalitatieve data-analyse en wordt een
aantal ondersteunende computerprogramma's (waaronder Atlas.ti)
vergeleken op de manier waarop ze deze analyse ondersteunen.
Schreier, Margrit. "Computer-Aided Qualitative Data Analysis
and its Uses in the Empirical Study of Literature." The
Systemic and Empirical Approach to Literature and Culture as Theory and
Application. Eds. Steven Tötösy de Zepetnek
and Irene Sywenky. Edmonton: University of Alberta, Research Institute
for Comparative Literature and Cross-Cultural Studies [etc.], 1997.
155-62.
