Werkbank Geesteswetenschappen

Digitaal facsimile

Een facsimile is een replica van een handschrift of (oude) druk. Het gaat daarbij dus om een (foto)kopie die het origineel zo dicht mogelijk benadert. Bij een digitaal facsimile is de betreffende kopie digitaal opgeslagen als afbeeldingsbestand. De kwaliteit van de digitale afbeelding wordt daarbij bepaald door het opslagformaat (zoals gif, tiff of jpeg) en de resolutie, die weer afhankelijk zijn van de gebruikte hard- en software.

Het belangrijkste nut van (digitale) facsimiles is dat zeldzame en kwetsbare publicaties toegankelijk worden voor onderzoek, onafhankelijk van de plaats waar ze zich bevinden. Daarbij kunnen teksten met afbeeldingen, emblemata, typografische bijzonderheden, e.d. optimaal worden gepresenteerd. Een nadeel van digitale facsimiles is dat deze zonder verdere aanvullingen niet doorzoekbaar en/of verder verwerkbaar zijn. Dit wordt soms opgelost door een index toe te voegen aan het bestand of door dit te koppelen met een transcript van de tekst (zie hieronder).

De facsimile’s zijn meestal voorzien van beschrijvende informatie (zgn. metadata), waardoor ze op meerdere manieren ontsloten kunnen worden. De aard en omvang van deze metadata kan per collectie erg verschillen.

Soms worden digitale facsimile’s gecombineerd met een transcript. Dit ondersteunt de leesbaarheid van de tekst voor niet-specialisten en kan de zoekmogelijkheden verbeteren. De koppeling tussen facsimile en e-tekst kan op verschillende niveaus zijn aangebracht, maar meestal is dat gedaan op paginaniveau. Nadeel van deze presentatievorm is daardoor dat het transcipt (feitelijk een e-tekst) vaak niet of lastig integraal te downloaden is voor verdere analyse op de eigen pc.

Caxton's Canterbury Tales: The British Library Copies. Koppeling op pagina-niveau. (Klik op de afbeelding om hem te vergroten).

Voorbeelden:

• Erasmus, Lof der Zotheid - Erasmus Collectie, Schatkamers van Bibliotheek Rotterdam.
  
• P.C. Hooft, Emblemata amatoria (1611) - Ursicula (Stichting A D & L en Ceneton).
• Caxton's Canterbury Tales: The Prologue - British Library.
• Paul van Ostaijen, Bezette Stad. Illustrated with five woodcuts by Oskar Jespers. Antwerp: Sienjaal, 1921 - International Dada Archive.
• Magna Carta - British Library.
• Women's Travel Diaries - Duke University. Reisdagboeken van vrouwen uit de 19^e en 20^e eeuw. Ontsloten op auteur, jaar, plaats, titel, onderwerp en type.
• Frankenstein - combinatie van digitale facsimile’s van alle bekende originele manuscripten van Frankenstein van Mary Shelley, op pagina-niveau gecombineerd met online transcripten daarvan, lineair leesbaar en doorzoekbaar op woordniveau.

Zie ook de pagina Links to selected digital facsimile sites van de British Library.

Overige pagina's in deze rubriek: E-tekst   E-tekst PLUS   Kritische editie   E-books en luisterboeken