Over vaste verbindingen

De woordenschat van het Nederlands bestaat niet alleen uit woorden (zoals antwoorden, op, foto, lukken, uit, hand, lopen) maar ook uit combinaties van twee of meer woorden (zoals antwoorden op iets, de foto is gelukt, uit de hand lopen). Dergelijke constructies noemt men 'vaste verbindingen', omdat ze in het geheugen opgeslagen liggen als een eenheid. Bij een zin als "De organisatie was amateuristisch, de hele zaak is uit de hand ....", verwacht je dat de spreker zal verdergaan met "gelopen".

Dergelijke verbindingen verschillen sterk van taal tot taal. Vergelijk:

Daarom is het belangrijk dat je bij het leren van het Nederlands niet alleen woorden leert, maar ook de vaste verbindingen waarin ze voorkomen. Konnex kan je daarbij helpen. In dit programma komen drie soorten verbindingen aan bod:

Voorzetselverbindingen
Dit zijn verbindingen van werkwoorden met vaste voorzetsels, zoals antwoorden op iets, afhangen van, bang zijn voor, enzovoorts. De keuze van het juiste voorzetsel (op, van, voor) valt hier moeilijk of helemaal niet te voorspellen op basis van de betekenis van het voorzetsel en van de andere woorden in de verbinding. Vandaar dat andere talen vaak een ander voorzetsel gebruiken.

Woordverbindingen
Dit zijn overige vaste verbindingen, zoals commentaar leveren, de telefoon opnemen, gewond raken, enz. Wie zo'n verbinding voor de eerste keer hoort of leest zal die makkelijk begrijpen op basis van de samenstellende delen (commentaar leveren = commentaar + leveren). Toch moeten deze geleerd worden, want wie de verbinding niet kent, weet niet dat leveren samengaat met commentaar.

Uitdrukkingen
Dit zijn constructies met een figuurlijke betekenis, zoals ver van mijn bed, oude koeien uit de sloot halen, iets onder de knie hebben, enz. Met andere woorden, hun betekenis valt niet te achterhalen op basis van de samenstellende delen. Iets onder de knie hebben, bijvoorbeeld, betekent: 'iets kunnen na oefening'. Er zijn verschillende typen uitdrukkingen: het gezegde, de zegswijze en het spreekwoord. In Konnex worden deze niet apart onderscheiden. Zie deze pagina op de website van Onze Taal voor meer informatie over dit onderwerp.

Konnex helpt je deze vaste verbindingen onder de knie te krijgen. Het programma biedt er duizend aan, verdeeld over 50 lessen. Er zijn twee typen lessen: één waarin voorzetselverbindingen en woordverbindingen zijn samengevoegd onder de noemer 'vaste verbindingen' en één met alleen uitdrukkingen. De lijst kan je filteren op elk van de drie typen.