De tekst structureren
Het is heel belangrijk dat de structuur van een academische tekst (paper, scriptie, tijdschriftartikel, boek, etc.) helder is. Met een heldere structuur maak je de organisatie van je verhaal duidelijk en inzichtelijk voor je lezers. Daarmee geef je ze maximale steun bij het begrijpen en toetsen van de inhoud van je tekst.
Een transparante en logische structuur is een kenmerkende eigenschap van academische teksten, omdat zo’n structuur eraan bijdraagt dat de tekst gaat voldoen aan een paar essentiële eisen:
- de onderzoeksresultaten en redeneringen moeten op een heldere en toegankelijke manier aan vakgenoten worden gepresenteerd;
- vakgenoten moeten die resultaten kunnen controleren en toetsen;
- vakgenoten moeten kunnen beoordelen wat jouw nieuwe bijdrage is en waar je voortbouwt op of afwijkt van al bestaande kennis en inzichten.
Belangrijke onderdelen van de structuur van een wetenschappelijke tekst (met name een werkstuk of scriptie) zijn:
- de Inleiding, met daarin de probleemstelling. De probleemstelling geeft aan welke vraag over het gekozen onderwerp gesteld en beantwoord gaat worden.
- het Middenstuk. Daarin behandel je onder regie van de probleemstelling allerlei aspecten van het onderwerp, of alle argumenten die je wilt inbrengen. Je kunt daarbij verschillende indelingsprincipes hanteren.
- de Conclusie. Daarin kom je weer terug op de probleemstelling: je geeft compact en expliciet aan welk antwoord je op de gestelde vraag geeft. Uiteraard zal de conclusie overtuigender zijn naarmate deze wordt ondersteund door de gegevens of de argumenten die in het Middenstuk zijn aangevoerd.
- de Discussie, met daarin een constructief-kritische evaluatie van de resultaten van het onderzoek. Afhankelijk van je opleiding presenteer je deze discussie als onderdeel van de Conclusie, of je reserveert hiervoor een apart onderdeel Discussie.
Het helpt je lezer enorm als je de inhoud functioneel verdeelt over deze onderdelen. Daarnaast verhoog je de helderheid van de structuur door deze met verschillende middelen te verduidelijken.
Belangrijke tekststructurerende middelen zijn:
- de probleemstelling;
- de alinea;
- structuuraanduiders.
NB:
Om te voldoen aan de eisen die aan een wetenschappelijke tekst worden gesteld, is er uiteraard meer nodig dan een heldere structuur. Zo moet de stijl zakelijk, neutraal en objectief zijn, met een belangrijke rol voor helderheid, concreetheid en directheid. Bovendien moet de tekst op alle niveaus verzorgd zijn (zie de rubriek De tekst redigeren).
Meer weten?
In het boek Schrijven voor de wetenschap van D. Jansen & L. van der Deijl (2023, Bussum: Coutinho) vind je in hoofdstuk 3 (‘Samenhangende teksten schrijven’) aanvullende informatie over het structuur geven aan teksten, in een iets andere terminologie. In hoofdstuk 8 (wetenschappelijke genres) geven de auteurs informatie over het structureren over specifieke subsoorten van wetenschappelijke teksten, zoals verslagen over een experiment, literatuurverslagen, recensies, stageverslagen en onderzoeksvoorstellen.
In het boek Handboek academisch schrijven van J. de Jong (2015, Bussum: Coutinho) vind je aanvullende informatie over het zichtbaar maken van de structuur van je tekst.
Voor meer informatie over belangrijke aspecten van een zakelijke stijl, zie de rubriek Register van de website NLS Online.
Voor meer informatie over de kenmerken van een leesbare tekst, met een bespreking van veelvoorkomende struikelblokken op dat gebied, zie de rubriek Leesbaarheid van de website NLS Online.