Woordvorm
Woorden zijn de bouwstenen van een zin en dragen het meest direct betekenis over. Problemen met woorden kunnen daarom al gauw tot tijdelijke verwarring leiden of zelfs tot verkeerd begrip (zie Woorden: inleiding). Soms is een woord niet correct omdat er iets mis is met de vorm. Het kan bijvoorbeeld gebeuren dat een woord verwisseld wordt met een ander woord dat erop lijkt. Of er kan een verkeerd voor- of achtervoegsel gebruikt worden, waardoor een niet-bestaand woord ontstaat.
Om deze fouten te voorkomen, kun je geen regel volgen, maar je kunt wel hulpmiddelen gebruiken. Een spellingchecker kan een groot aantal fouten herkennen en suggesties doen voor verbetering. Ook kun je een woordenboek raadplegen of een website zoals www.woordenlijst.org. Een aantal probleemwoorden die vaak voorkomen in teksten van studenten, kun je vinden in de lijst Probleemwoorden.
Verwisseling van woorden die op elkaar lijken
(1) De rede waarom dit onderzoek is uitgevoerd …
(2) Ze studeren de associatie tussen genen en empathie.
In zin (1) wil de schrijver aangeven waarom dit onderzoek is uitgevoerd. Hij bedoelde dus niet de ‘rede’ (begripsvermogen), maar ‘de reden’ (zie (1a)). In dit geval is de verwarring ontstaan doordat de spelling en uitspraak van de verwisselde woorden veel op elkaar lijken.
(1a) De reden waarom dit onderzoek is uitgevoerd …
(2a) Ze bestuderen de associatie tussen genen en empathie.
In voorbeeld (2) staat het woord ‘studeren’ in plaats van ‘bestuderen’. ‘studeren’ betekent dat iemand iets leert (‘hij studeert hard’) of dat iemand een bepaalde opleiding volgt (‘zij studeert biologie’). Wat in dit voorbeeld bedoeld wordt, is dat onderzoekers zich verdiepen in een onderwerp om het beter te begrijpen. Hiervoor is het woord ‘bestuderen’ nodig.
Niet-bestaand woord
(3) Hun doel is gedurende acht maanden een analysis te maken van de relatie tussen de bloeddruk en verschillende typen aërobe training.
(4) De taak van de telomere is om de schaden in het DNA te corrigeren.
(5) Als je belangstelling hebt, schrijf je dan in als vrijwilligerster.
(6) Daarentegen hebben jongeren een duidelijke voorkeur voor het benuttigen van nieuwe media (De Haan, Van Kruistum & Leseman, 2015).
(7) Dit artikel is gekozen, omdat het focust op de invloed die de discussie over ‘fake news’ heeft op de perceptie van individuelen op echt nieuws.
Vaak heeft een woord de verkeerde vorm omdat een verkeerd voor- of achtervoegsel is gebruikt of omdat twee woorden samengesmolten zijn. Het gebruikte woord bestaat dan niet. De betekenis zal voor de lezer vaak alsnog duidelijk zijn maar er zal toch enige verwarring ontstaan. En natuurlijk wil je deze fouten voorkomen omdat je wetenschappelijke tekst tot in de puntjes verzorgd moet zijn.
In voorbeeld (3) is het Engelse woord met de uitgang -is gebruikt, in plaats van het Nederlandse woord met de uitgang -e:
(3a) Hun doel is gedurende acht maanden een analyse te maken van de relatie tussen de bloeddruk en verschillende typen aërobe training.
In voorbeeld (4) geeft -n een meervoudsvorm aan, maar ‘schade’ kan niet in het meervoud voorkomen; hier is dus ‘schade’ bedoeld:
(4a) De taak van de telomere is om de schade in het DNA te corrigeren.
In voorbeeld (5) is aan het woord ‘vrijwilliger’ de uitgang ‘ster’ toegevoegd om een vrouwelijke vorm te maken. De uitgang ‘-er’ duidt echter al een persoon aan, waarvoor de vrouwelijke variant ‘-ster’ is. De juiste vorm is hier daarom ‘vrijwilligster’:
(5a) Als je belangstelling hebt, schrijf je dan in als vrijwilligster.
In voorbeeld (6) zijn twee woorden, ‘benutten’ (voordelig gebruiken) en ‘nuttigen’ (eten), met elkaar samengesmolten tot een niet-bestaand woord. Overigens passen beide woorden niet goed in deze zin, waardoor beter voor een ander woord gekozen kan worden:
(6a) Daarentegen hebben jongeren een duidelijke voorkeur voor het gebruik van nieuwe media (De Haan, Van Kruistum & Leseman, 2015).
In voorbeeld (7) is ‘individuelen’ gebruikt als zelfstandig naamwoord, afgeleid van het bijvoeglijk naamwoord ‘individueel’. Het zelfstandig naamwoord is echter ‘individu’, met als meervoud ‘individuen’:
(7a) Dit artikel is gekozen, omdat het focust op de invloed die de discussie over ‘fake news’ heeft op de perceptie van individuen op echt nieuws.