Probleemwoorden

Woorden zijn de bouwstenen van een zin en dragen het meest direct betekenis over. De verkeerde keuze voor een woord of een verkeerde vorm van een woord kan daarom al gauw tot tijdelijke verwarring leiden of zelfs tot verkeerd begrip.

Hieronder staan een aantal woorden die vaak tot problemen leiden in teksten van studenten. In de uitleg worden suggesties gedaan voor verbetering die in de voorbeeldzin passen. In andere zinnen kan een ander woord beter passen. Gebruik bij twijfel daarom een woordenboek en kijk goed naar zowel de definitie als naar de voorbeeldzinnen.

Probleemwoord	Voorbeeld	Uitleg
analyseren	Zij analyseren hoe vaak moeders tijdens het interview positieve emotiewoorden (zoals ‘blij’ of ‘liefde’) of negatieve emotiewoorden (zoals ‘haat’ of ‘waardeloos’) hebben gebruikt	De kern van de betekenis van ‘analyseren’ is het uiteenhalen van de onderdelen van een object of concept om deze daardoor beter te kunnen begrijpen. Maar vaak wordt ‘analyseren’ gebruikt in de meer algemene betekenis van onderzoeken, tellen, vaststellen of aantonen, zonder dat er sprake is van onderdelen of begrip. Hier had beter ‘stelden vast’ kunnen staan.
betreft	In dit hoofdstuk beschrijf ik de sterke en zwakke punten van deze onderwijsmethode betreft het aanbod en behandeling van de lesstof.	Hier gaat het niet om de betekenis maar om het gebruik van het woord. ‘betreft’ wordt in het voorbeeld gebruikt als voorzetsel. De juiste vorm is hier ‘wat betreft’ of ‘voor wat betreft’.
de familie	Veel mensen willen carrière maken en een familie starten.	‘gezin’ verwijst naar een of twee ouders met een of meer kinderen, terwijl familie verwijst naar ouders, kinderen, grootouders, ooms en tantes en neven en nichten. Hier werd dus ‘gezin’ bedoeld.
het feit	De resultaten pleiten voor het feit dat … Dit is afhankelijk van het feit of ...	Een feit is iets wat werkelijk heeft plaatsgevonden of een situatie die werkelijk bestaat. Maar vaak wordt ‘feit’ gebruikt in plaats van een woord als ‘vraag’, ‘aanname’, ‘hypothese’ of ‘idee’, waar nog niet vaststaat is of iets heeft plaatsgevonden of bestaat. Hier had beter ‘het idee dat’ en ‘de vraag of’ kunnen staan.
de onderscheiding	Er is veel op te merken over de onderscheiding tussen receptieve en productieve kennis.	‘onderscheiding’ verwijst meestal naar een eerbewijs dat je krijgt als je een bijzondere prestatie hebt geleverd. Het betekent dus niet ‘verschil’, zoals het woord ‘onderscheid’, dat hier had moeten staan.
positief	Het gebruik van feedback heeft positieve resultaten.	Vaak is de bedoeling van ‘positief’ niet helemaal duidelijk en is het beter om een specifieker woord te kiezen of de betekenis te omschrijven. Hier had bijvoorbeeld ‘het gebruik van feedback is effectief’ kunnen staan.
de reden	De reden voor de toename van zuurstof op aarde is onderwerp van discussie.	Een ‘reden’ is een motivatie waarom iemand iets doet. Er is dus een gedachte of een gevoel bij. Maar vaak wordt ‘reden’ gebruikt in plaats van ‘oorzaak’, namelijk een omstandigheid die leidt tot een gevolg, waarbij het niet gaat om het denken of voelen van een mens. Hier had dus ‘oorzaak’ moeten staan.
studeren	Het is beter voor hoogbegaafde kinderen als zij op een normale school studeren.	‘studeren’ wordt niet gebruikt voor basisonderwijs en middelbaar onderwijs, alleen voor hoger onderwijs. Hier had een andere uitdrukking gebruikt moeten worden, namelijk ‘naar school gaan’.
de verantwoording	De minister heeft de verantwoording op zich genomen.	‘verantwoording’ betekent ‘rechtvaardiging’, dus de onderbouwing voor een beslissing. Maar als je ‘verantwoordelijkheid’ hebt, heb je de verplichting ervoor te zorgen dat iets goed verloopt en daar verantwoording over af te leggen. Hier had dus ‘verantwoordelijkheid’ moeten staan.
verstaan	het vermogen van moeders te verstaan wat hun kinderen op een bepaald moment denken of voelen	Je kunt iemand ‘verstaan’ als je de klanken herkent en kunt vaststellen welke woorden gezegd zijn. Wat hier bedoeld wordt is meer dan dat, namelijk het achterhalen van de betekenis of bedoeling. Hier had dus ‘begrijpen’ moeten staan.
voordelig	Het is zeer voordelig dat feedbacksystemen expliciete grammatica-instructie geven, omdat …	Vaak is de bedoeling van ‘voordelig’ niet helemaal duidelijk en is het beter om een specifieker woord te kiezen of de betekenis te omschrijven. Hier had bijvoorbeeld kunnen staan ‘Feedbacksystemen zijn zeer effectief als zij expliciete grammatica-instructie geven, omdat ...’.
wijten aan	Het succes van de methode is te wijten aan de zorgvuldige opbouw.	Als iets ergens aan te wijten is, is er sprake van een oorzaak en een negatief gevolg. Voor een positief gevolg, zoals in dit voorbeeld, moet ‘danken aan’ gebruikt worden.