Spelling

Spelling gaat over de manier waarop je een taal op schrift noteert. Er wordt wat dat betreft vaak een vergelijking gemaakt met het notenschrift waarmee muziek opgeschreven wordt. Taalkundigen die dat doen willen daarmee vooral duidelijk maken dat spelling eigenlijk geen onderdeel van de taal zelf is, net zoals kruizen en mollen op een notenbalk ook geen onderdeel van de muziek zelf zijn. Met andere woorden: ze vinden spelling niet zo belangrijk.

Aan de andere kant zijn er ook deskundigen die vinden dat taalgebruikers die niet kunnen spellen hun taal niet beheersen. Van praktisch belang is, dat uit empirisch onderzoek steeds weer naar voren komt dat ook lezers negatief reageren op spelfouten; teksten met spelfouten worden lager gewaardeerd dan teksten zonder spelfouten, en soms als minder betrouwbaar gezien. Bovendien straalt de lage waardering voor spelfouten ook af op de schrijver van zo’n tekst: die wordt ook gezien als minder deskundig en soms zelfs als minder betrouwbaar.

Alleen al om deze reden is het verstandig om ervoor te zorgen dat de spelling in een academische tekst foutloos is. Het hoort ook bij het formele karakter van een academische tekst dat die tot in de puntjes verzorgd is, en daar hoort een correcte toepassing van de spellingregels – bij wet vastgelegd voor onderwijs en overheid – zeker bij.

Alleen is het spellingsysteem van het Nederlands ingewikkeld. Er zijn veel moeilijke regels en regeltjes, met dan ook nog uitzonderingen op die regels die lang niet altijd logisch of beredeneerbaar zijn. Het is dus lang niet altijd mogelijk om een spellingregel werkelijk te begrijpen, en dat maakt een correcte toepassing ervan extra lastig. Voorbeelden van spellingregels die voor veel hoofdbrekens kunnen zorgen zijn de regels met betrekking tot samenstellingen en afleidingen, hoofdlettergebruik, en plaatsing van de ‘tussen-n’ of ‘tussen-s’.

Gelukkig is er hulp, in de vorm van woordenboeken en websites. Het is verstandig om die bij twijfel te raadplegen.

Hulpmiddelen

Een goed hulpmiddel is de site www.woordenlijst.org. Dit is de onlineversie van de Woordenlijst van de Nederlandse taal en bevat de spelling van ruim 100.000 Nederlandse woorden. In een zoekvenster kun je een woord intikken in de spelling die volgens jou juist is. Als dat niet zo is, krijg je suggesties over hoe je het woord dan wel moet spellen (‘bedoelde u soms...?’). Als de goede spelling gevonden is, krijg je ook een overzicht meegeleverd van de meervoudsvormen of vervoegingen van het woord of werkwoord. Ook kun je op deze site de ‘Leidraad’ van de spelling bekijken. Hierin worden de regels van de spelling uitgelegd met allerlei voorbeelden. Je kunt dus opzoeken of je ‘islam’ met of zonder hoofdletter moet schrijven, en ook volgens welke spellingregel dat is. Ook legt de Leidraad uit hoe je Engelse werkwoorden moet vervoegen in het Nederlands en hoe je aardrijkskundige namen spelt.

Op de website van het Vlaamse Team Taaladvies (www.vlaanderen.be/team-taaladvies) kun je ook informatie vinden over de Nederlandse spellingregels. Je kunt een brochure downloaden die enkele veelgebruikte regels behandelt: Spelling: de regels op een rij. Ook het Taalloket (www.onzetaal.nl/taalloket) van het Genootschap Onze Taal geeft heldere informatie over de spellingregels en behandelt op een begrijpelijke manier de belangrijkste valkuilen en kwesties.

Let op: spellingcheckers, bijvoorbeeld die van Word, zijn geen betrouwbare hulpmiddelen. Dat komt doordat zij de woorden niet in hun zinsverband beoordelen. Een spellingchecker vindt dus ‘inhoud’ goed gespeld, want het komt als zodanig voor in de Woordenlijst van de Nederlandse taal. Maar hij vindt ‘inhoud’ ook goed gespeld als het woord voorkomt in een zin als ‘Het is onduidelijk wat dit begrip inhoud’. Maar in dat zinsverband is ‘inhoud’ de persoonsvorm van een werkwoord en hoort er dus een vervoeging voor de derde persoon enkelvoud bij: ‘Het is onduidelijk wat dit begrip inhoudt’.