De schrijftaak aanpakken
Schrijven is een ingewikkeld samenspel van allerlei verschillende activiteiten. Je moet een antwoord vinden op vragen als: moet dit onderdeel hier of pas aan het eind? Kies ik voor deze indeling of niet? Maar ook moet je oplossingen vinden voor allerlei verschillende formuleerproblemen: drukt deze zin wel precies uit wat ik wil zeggen? Is deze zin ook voor iemand anders te begrijpen? Staat de komma hier wel goed? Is het ‘tenslotte’ of ‘ten slotte’?
Al deze activiteiten vragen om verschillende vaardigheden. Als je je afvraagt welke indeling je voor je tekst gaat kiezen, dan ben je in feite bezig met het plannen en organiseren van je tekst. Dat is al een heel andere bezigheid dan het formuleren van een goedlopende zin. Net zoals het nalopen van een tekst op spelfouten, het eigenlijke redigeren, een aparte vaardigheid is.
Op een wat abstracter niveau wordt er van je gevraagd om twee dingen tegelijk te doen: je moet je concentreren op je eigen denkwerk en je gedachten en analyses in tekst omzetten, en je moet je bezig houden met de behoeften van je lezers. Je moet dus niet alleen tekst maken, wat al moeilijk genoeg is, maar je moet die ook steeds kritisch controleren om te zien of die voor je lezers wel begrijpelijk is, niet teveel voorkennis veronderstelt, enzovoort.
Soms wordt dat een worsteling met jezelf, en loop je het gevaar ‘vast te komen zitten’. Je kunt dat voorkomen door de schrijftaak in afzonderlijke stappen te verdelen, en zo de diverse activiteiten te organiseren in verschillende fasen. Niet alleen lijkt een klus psychologisch gezien altijd kleiner zodra je hem in stukken hebt verdeeld, maar je zet zo de vaardigheden die bij elke fase horen ook op een gestructureerde manier in. In De fasen in het schrijfproces lees je meer over de verschillende fasen in het schrijfproces, en de activiteiten die daarbij horen.
Je hebt goede schrijfstrategieën nodig om ook inderdaad genoeg tijd en aandacht in te kunnen ruimen voor de verschillende fasen in het schrijfproces en de onderdelen van de schrijftaak die daarin aan de orde komen. Lees daarvoor de adviezen in Schrijfstrategieën. We besteden apart aandacht aan het fenomeen tekstplan (ook wel outline genoemd; zie Het tekstplan). Zo’n tekstplan kun je gebruiken als blauwdruk voor je tekst-in-wording, en dat geeft houvast bij het schrijven.
Meer weten?
J. de Jong (2018). Handboek academisch schrijven. Bussum: Coutinho. Met name deel IV.
D. Jansen & L. van der Deijl (2023). Schrijven voor de wetenschap. Bussum: Coutinho. Met name hoofdstuk 1.4 ‘Structuur geven aan je schrijfproces’.
Zie ook de webpagina Het schrijfproces van de Rijksuniversiteit Groningen voor meer detailinformatie over de fasen in het schrijfproces.